De Barentszwerf

Redactie Harlingen Welkom aan Zee

Wie in Harlingen goed om zich heen kijkt, ziet het verleden op elke straathoek. Overal zie je verwijzingen naar vroeger, boven de deuren en aan de gevels van de karakteristieke panden in de stad. Naast deze kleinere stukjes geschiedenis heeft een team van vrijwillige liefhebbers de afgelopen jaren hard gewerkt om het expeditieschip van Willem Barentsz na te maken. Het prachtige schip ‘De Witte Swaen’ is volgens de originele manier gebouwd en ligt, buiten de winter, gewoon in de Nieuwe Willemshaven klaar om bezoekers te ontvangen en voor speciale gelegenheden uit te varen. Op steenworp afstand van de ligplaats vind je de Barentszwerf: een schatkamer die doordrenkt is van geschiedenis.

Onderdompelen

De ambiance van de zeevaartgeschiedenis begint buiten al wanneer je het terrein van de Barentszwerf betreedt. Er liggen ankers, tonnen en resten hout, zodat meteen duidelijk is in welke wereld je stapt. Als je de hoek om loopt en de haven inkijkt, zie je zelfs nog een walvisfontein liggen. Voorzitter Paul Meijeraan zorgt voor een warm onthaal en steekt graag meteen van wal om de kleurrijke verhalen van Willem Barentsz, maar ook de walvisvaart te vertellen. Paul is de kapitein van het verhaal.

Het schip in

In de expositieruimte vind je kopieën van prachtige oude kaarten met daarop de verhalen in woord en beeld uitgelegd. “We hebben veel kaarten uit die tijd gebruikt, omdat je het verhaal dan beter begrijpt. Zo kreeg de bemanning voor hun derde poging van dominee Petrus Plancius te horen dat ze makkelijk via het noorden naar Azië konden varen, maar uiteindelijk kwam het schip hier volledig vast te liggen in de ijzige kou van de Russische winter. Op de kaart van rond die tijd kun je zien dat dit stuk nog niet getekend was en daarmee dus ook niet ontdekt. Hierdoor krijg je meteen een beeld bij het verhaal als erover verteld wordt,” legt Paul uit.

Een ontdekkingsreis voor iedereen

Naast alle verhalen over de barre tochten en waargebeurde avonturen zorgen de rondleiders van de Barentszwerf ook voor een speelse inslag. Zeker als er kinderen langskomen om in de geschiedenis te duiken. “Wanneer we een groep kinderen ontvangen, beginnen we met vertellen over zeemonsters. Deze fantasierijke creaturen spreken dan direct tot de verbeelding. Zo hebben we tegeltjes gevonden met daarop een zwijn met twee spuiters op de kop en een paard met een grote vin in plaats van achterbenen. Vroeger dacht men dat deze monsters in de wilde wateren woonden. Zelfs op oude zee- en wrakkenkaarten vind je tekeningen terug,” vertelt Paul met een twinkeling in zijn ogen.

Recycling

Als je goed rondkijkt, vind je ook nog een ogenschijnlijk saai object, maar met een leuk en modern verhaal: een loodbroodje 1746. Dit vereist een stukje uitleg: “Dit ‘broodje’ – grappig dat ze een verkleinwoord gebruiken voor een object van dik 100 kilo – werd onder water gevonden in een scheepswrak. Deze stukken lood worden gebruikt in de kiel (in de bodem) van het schip als ballast om de stabiliteit te bevorderen. Naast dit voorbeeld zijn er nog veel meer loodbroodjes gevonden in die opgraving en wij hebben zo’n 5000 kilo van deze vondst gebruikt in de kiel van de Witte Swaen. Dit maakt het nog net een stukje authentieker en we doen natuurlijk aan een stukje recycling.”

Dit is slechts een kleine greep uit wat er allemaal te beleven valt in en om de Barentszwerf. Iedereen is welkom en de entree is gratis. Het team van deze stichting zorgt voor een levendige en vooral laagdrempelige manier om kennis te maken met de rijke scheepvaartgeschiedenis van Harlingen.

Meer dingen om te doen