De Harlinger Aardewerk en Tegelfabriek
-
Ondernemen aan zee
Harlinger Aardewerk en Tegelfabriek
Harlingen, één van de Friese elf steden; de enige stad direct gelegen aan zee. De zee die de stad zo’n rijke historie en eigen karakter heeft gegeven en tot op de dag van vandaag de dynamiek brengt die Harlingen zo bijzonder maakt. Een stad met vele mogelijkheden voor zowel bedrijven, bewoners als bezoekers. Harlingen kent dan ook vele ondernemers met ieder een heel eigen verhaal. Hoe is het om te ondernemen in een historische stad direct gelegen aan zee?
Van over de hele wereld komt men voor Harlinger Aardewerk en Tegelfabriek naar onze havenstad. Het is één van de weinige, nog echte tegelfabrieken. Het bedrijf wordt gevraagd voor talloze internationale projecten, waar eigenaar Rikus Oswald veel voor moet reizen. Zijn winkel is gevestigd op de Voorstraat 84 en de fabriek op de Oude Trekweg 81-2. Wat maken de creaties van Harlinger Aardewerk zo bijzonder en geliefd? Hoe is Harlingen uitgegroeid tot de bakermat van het Friese aardewerk?
Harlingen, bakermat van het Fries aardewerk
In Harlingen wordt al eeuwenlang aardewerk beschilderd en gebakken. ‘’Dat is eigenlijk best logisch’’ aldus Rikus. ‘’Harlingen is een kleiafzetting. Onze basisgrondstof is hier in overvloed aanwezig. Daarnaast komen andere grondstoffen gemakkelijk binnen via de haven. Harlingen is dus een zeer geschikte locatie om een aardewerkindustrie te ontwikkelen. Al ons aardewerk hebben wij dan ook te danken aan de ligging van de stad ten opzichte van de Waddenzee’’. Het is daarom geen toeval dat in Harlingen de eerste fabriek is ontdekt uit 1598, de Gleybackery van Steffen Gunter de Olde. Tijdens de opgravingen van deze fabriek in 1987 werd zelfs aardewerk aangetroffen met het jaartal 1614 erop. Het was daarmee het oudste Friese majolica ooit gevonden.
Eeuwenlange traditie
Behalve de eeuwenoude traditie in Harlingen, zijn er nog meer zaken die deze Harlinger onderneming bijzonder maken. Zo zijn ze nooit afgeweken van de werkwijze uit de 16e eeuw. Rikus: ‘’Tot 1900 was aardewerk universeel. Iedereen deed het op dezelfde manier. Daarna waren het de machines die het vakmanschap overnamen. Hier niet. Ik druk het, ik plak het, ik stamp het, ik snij het, alles met de hand. En dat zal ook altijd zo blijven.’’ Deze kennis van zaken deden de ouders van Rikus - Henk en Maaike Oswald - op in het Hannemahuis. Samen met keramist Hubert de Haas speurden ze door archiefmateriaal op zoek naar historische recepturen. Op deze manier is er veel kennis opgedaan over aardewerk en het decoreren ervan. In 1972 opende de fabriek zijn deuren waar tot op de dag van vandaag nog steeds op de traditionele manier te werk wordt gegaan.
Rikus nam het familiebedrijf over van zijn ouders in 2005 na een carrière in de sportwereld. Hij zwoor dat hij nooit van het klassieke vakmanschap zou wijken, dat hij spelenderwijs meekreeg als kind. Toen hij een jaar of 5 was liep hij al rond in de fabriek. Zo leerde hij het proces van begin tot eind. Van tegels maken, tot aan het decoreren en beschilderen. Hij geeft aan dat beschilderen niet zijn talent is; ‘’daar heb ik het geduld namelijk helemaal niet voor’’, maar zijn kennis van zaken is verbluffend. Rikus kan zelfs ruiken hoe oud een tegel is wanneer hij deze in zijn handen heeft. Anno 2022 is daarom ook nog steeds de oude manier van werken leidend voor de fabriek. Er werken 12 man met malen en messen om authentieke tegels te kunnen maken. Er komt geen machine aan te pas.
''Al ons aardewerk hebben wij te danken aan de ligging van de stad ten opzichte van de Waddenzee’’
- Rikus Oswald
Wereldreiziger
De Nederlandse markt is eigenlijk te klein om ervan te kunnen leven. De nichemarkt is net te beperkt. Harlinger Aardewerk & Tegelfabriek werkt daarom voor opdrachtgevers over de hele wereld. ‘’Ik ben echt op de mooiste plekken ter wereld geweest.’’ glundert Rikus. Zijn werk is op de meest uiteenlopende plekken te vinden. Zo vind je het aardewerk uit Harlingen onder andere terug in een groot restaurant in Manhattan New York, en heeft hij 170.000 handgemaakte tegels afgeleverd voor het Pulizter Hotel in Amsterdam. Tegenwoordig werkt men aan een wel heel bijzondere klus. In Denemarken wordt er namelijk gewerkt aan een 11e -eeuws kasteel: kasteel Nyborg. Voor dit restauratieproject kreeg men 2 jaar de tijd om zich te bewijzen om zo de klus binnen te slepen. ‘’We hebben toen half Europa als concurrent gehad. Maar wij hebben toen laten zien hoe goed we zijn in ons ambacht. Door onze manier van werken onderscheiden we ons van de rest.’’
Waarom je Harlinger Aardewerk en Tegelfabriek zeker niet moet overslaan tijdens een bezoek aan Harlingen
Toeristen vinden het prachtig en Harlingers zijn er trots op. Wie Fries aardewerk zegt, zegt Harlingen. Het ambacht is net zo verbonden aan de stad als de vele monumenten in de binnenstad of de schepen in de havens. Het is bijzonder om te zien waar het aardewerk vandaan komt, wat over de hele wereld naam en faam heeft vergaard door de eeuwen heen. De Harlinger Aardewerk en Tegelfabriek is dus op zichzelf al een reden om naar Harlingen toe te reizen. ‘’We doen niets nieuws, maar dat maakt ons juist bijzonder. Ons ambacht verandert niet".
Andere interessante blogs
-
Museum het Hannemahuis
Museum het Hannemahuis
Sinds 1986 is Hugo ter Avest actief in Gemeentemuseum het Hannemahuis. Zijn liefde voor kunst en geschiedenis stelt hem in staat om uitgebreid te vertellen over de indrukwekkende collectie van het museum.
-
Poffertjeskraam Harlingen
Poffertjeskraam Harlingen
Sinds 1995 serveert Daniël Schaaf zijn poffertjes in Poffertjeskraam Harlingen en na zoveel jaren van succes blijken het pand en de locatie dus een blijvertje te zijn.
-
DOWN & UP
DOWN & UP
Lorenzo Savino is gastheer van restaurant DOWN & UP. Hij laat Harlingen met behulp van Shared Dining gezamenlijk tafelen.